De verbeelding van de intellectuelen / Historische reeks

Het wemelt in de wereldliteratuur sinds de vorige eeuw van de intellectuelen: wie heeft: er nog nooit gehoord van de ‘vaders’ en ‘zonen’ van Toergenjew, de ‘bezetenen’ van Dostojewski, de onafgebroken disputerende Naphta en Settembrini van Thomas Mann, de compagnons de route xan Malraux en Sartre, de ‘mandarijnen’van Simone de Beauvoir? De benaming intellectuelen raakte ten tijde van de Dreyfus-affaire ingeburgerd in Frankrijk; de internationale verspreiding van het begrip liet niet lang op zich wachten. De opkomst van de intellectueel als sociaal type hangt nauw samen met het ontstaan van de burgerlijke samenleving gedurende de negentiende eeuw, toen tal van functies ontstonden in de sfeer van onderwijs, wetenschap, publiciteit en bestuur. Door hun beroep kwamen de intellectuelen vroeg of laat in aanraking met dc politiek. Het engagement vormt dan ook van begin af aan een essentieel onderdeel van de betekenis van dc term intellectueel. In Rusland daarentegen werd de democratische beweging gedwarsboomd door de tsaristische autocratie, wat het ontstaan van een rebellerende intelligentsia in de hand werkte. Dit boek plaatst de verbeelding van intellectuelen en intelligentsia in verhalend en essayistisch proza van Toergenjew, Dostojewski, Thomas Mann, Ter Braak en Du Perron in historisch en sociologisch perspectief. Zijdelings komen ook Gide, Malraux, Benda en Sartre aan bod. Door het onderwerp comparatistisch te benaderen laat de auteur tevens zien hoe de maatschappelijke en politieke betrokkenheid van de genoemde auteurs zich verhoudt tot de grote literatuurstromingen van de negentiende en twintigste eeuw: realisme, fin de siècle, avantgardisme, modernisme en engagement.