De Trillende Tuinman En Andere Parkinsonbeelden

An essay on the shaking palsy (1817) van de arts James Parkinson begint met de beschrijving van een tuinman met een trillende hand. Een goede verklaring was er niet, dus dacht Parkinson aan een nieuwe ziekte. Pas jaren later kreeg de ziekte zijn naam en inspireerde dokters en wetenschappers, maar ook romanciers. De ziekte van Parkinson herbergt bijzondere aspecten. Zo kan de patiënt, naast de bekende trillerigheid, last krijgen van toenemende vertraging tot aan verstening. De beschrijvingen in romans vallen op door hun fraaie beeldspraak en mooie metaforen. Soms gaat de verbeelding van auteurs nog verder, en versterken zij het literaire beeld door een depressie, geheugenproblemen of hallucinaties. Dit boek gaat over romans waarin de ziekte van Parkinson een belangrijk thema vormt. Bijvoorbeeld, het maskergelaat en wat daar achter schuil kan gaan als hoofdthema van Een goede gast van Sue Miller. Hallucinaties zijn dat in Duivelskermis van Gerrit Krol. Ook mantelzorg (Familiekwesties van Rohinton Mistry), dementie (Een mooie dood van Gil Courtemanche) en wetenschappelijk onderzoek (The Case of the Frozen Addicts van William Langston) komen aan bod. En vergeet de humor niet in Zon, Zee en ander Leed van John Harding. Opvallend vaak nemen schrijvers de ziekte van hun eigen ouders als uitgangspunt, bijvoorbeeld Jeroen Brouwers in Bezonken rood, of A.F.Th. van der Heijden in Uitdorsten. Ook vinden de ziekteverschijnselen vaak een echo in één van de andere personages, zie Een mooie dood van Courtemanche en De Correcties van Franzen. De literatuur kan natuurlijk niets doen aan de ziekte die Parkinson heet. Wat literatuur echter wel vermag, is een probleem, de ervaring of ziekte van binnenuit beschrijven. Hoe is het om een Parkinsonpatiënt te zijn? Hoe voelt verstening? Hoe erg zijn hallucinaties? Er is geen genezing van deze ziekte. Niet in 1817, en niet nu. Maar wel verlichting. En beter begrip. Aan dat laatste kan de literatuur bijdragen. Door aspecten van de ziekte te beschrijven, door Parkinsonbeelden te schetsen. Door de ziekte een stem te geven. Joost Haan werkt als neuroloog in het Rijnland Ziekenhuis (Leiderdorp) en het LUMC (Leiden). Frans Meulenberg is als onderzoeker 'ethiek en fictie' verbonden aan de afdeling Medische Ethiek en Filosofie van de Geneeskunde, Erasmus MC, Rotterdam. Recent verscheen van deze auteurs Migraine als Muze, over migraine in de literatuur.