Christenen en de welvaartsmaatschappij / Publikaties van de overheid ethiek en maatschappij / 2

Over het leven in de moderne consumptiemaatschappij, overconsumptie en verantwoord rentmeesterschap. Het is van groot belang dat christenen oog hebben voor de enorme invloed die de moderne welvaartsmaatschappij heeft op henzelf en de omgeving,” zegt publicist Jaap Spaans. “Allereerst is er natuurlijk reden om dankbaar te zijn voor de materiële zegeningen die de welvaart ons biedt. We kunnen echter niet om de vele excessen heen. Onze welvaart heeft de computerisering van de samenleving mogelijk gemaakt. Inmiddels dringt het besef door dat deze ontwikkeling niet alleen voordelen oplevert, maar ons ook voor ethische dilemma’s plaatst. Het stoort mij weleens dat er onder christenen zo weinig bezinning plaats vindt op wetenschappelijke ontwikkelingen die ons direct raken, zoals de invloed van genetica, de ongebreidelde persoonsregistratie en de invoering van moderne identificatiesystemen op basis van biometrie en chiptechnologie.” “Bij veel onderwerpen staan christenen te trappelen om hun mening te uiten, maar is er stilte als het om deze onderwerpen gaat. Toch komt er een tijd dat we als individu en samenleving stuiten op de grenzen van onze mogelijkheden. We zullen te maken krijgen met ingrijpende keuzes, bijvoorbeeld in de zorg en bij het erfelijkheidsonderzoek (genetica). Ethische en economische belangen zullen in de toekomst onherroepelijk botsen en dat zal ingrijpende gevolgen hebben voor christenen, bijvoorbeeld bij het pastoraat. In de moderne welvaartsmaatschappij is er een permanent bombardement van verleidende prikkels en de gevolgen voor de geest zijn groter dan vaak wordt gedacht, constateert Spaans. “Ondanks het feit dat ik een betrekkelijk sobere levensstijl heb, gebeurt het regelmatig dat ik iets koop of aanschaf dat niet direct noodzakelijk is.” ‘Greed is good’ is de slogan van Wallstreet. Wat is het christelijk alternatief hiervoor? Jaap: “In een samenleving waarin alles draait om assertiviteit en opkomen voor jezelf, wordt hebzucht vaak als een positieve eigenschap aangemerkt. Veel mensen zijn er gevoelig voor en het wordt gestimuleerd door uitgekiende marketingstrategieën. Bijbelse wijsheden en het Evangelie in het bijzonder beschouw ik als goede alternatieven. Veel Bijbelgedeelten hebben, direct of indirect, te maken met materialisme en hebzucht. Het lezen van de gelijkenis over de rijke dwaas in Lucas 12 is voor mij altijd een bezinningsmoment. De Bijbel wijst rijkdom niet af, maar waarschuwt wel voor de gevaren ervan.” “Ik verwacht voor de toekomst een grote verschuiving in de machtsverhoudingen op het wereldtoneel. De bevolking van de opkomende economieën zullen hun graantje willen meepikken van de rijkdommen van de aarde en die wens is gerechtvaardigd. We zien al een sterke stijging van de prijs van ruwe olie en andere grondstoffen. Tegelijk stijgen de mondiale voedselprijzen door de snel groeiende vraag, in combinatie met misoogsten als gevolg van natuurrampen.” Het is onvermijdelijk dat de inwoners van het rijke en welvarende Westen materieel een stapje terug moeten doen, aldus Spaans. “Het faillissement van het groeidenken is in zicht. Die omschakeling zal ons niet meevallen, maar biedt wel nieuwe kansen en uitdagingen. Wat we materieel moeten inleveren, kan worden opgevuld met immateriële zaken als geloof en zingeving. Ik acht de mensheid niet in staat om de grote problemen die er zijn op eigen kracht op te lossen. Daarom zie ik over mijn beperkte menselijke horizon heen uit naar de Wederkomst van Christus.