Chirurg en ethiek

Redactie Martien Pijnenburg, Carlo Leget en Theo Wobbes

Chirurgen gelden als doeners, als praktisch ingestelde professionals. Zij worden tot de snijdende specialismen gerekend, en niet tot de schouwende. Tijd voor ethische bezinning lijkt dan ook niet aan hen besteed. Toch is chirurgie een door en door moreel geladen onderneming, en chirurgen beseffen dat terdege.
Met regelmaat staan zij voor moreel complexe afwegingen: over wel of niet ingrijpen, over proportionaliteit tussen belastende operaties en verhoopte baten, over de balans tussen prestigieuze successen en patiëntenbelang.
Ethische afwegingen in de chirurgie worden in belangrijke mate gestuurd door ontwikkelingen buiten de chirurgie: nieuwe technologieën openen nieuwe mogelijkheden, maar veranderen ook het arts-patiënt contact. Autonomie en mondigheid van patiënten zijn vaste verworvenheden geworden. Aandacht voor kwaliteit van leven wint aan aandacht. Marktwerking en commercialisering veranderen het veld waarin gewerkt wordt. Deeltijdwerken komt steeds vaker voor en stelt eigen eisen aan regie en communicatie.
Typisch voor de chirurgie is de ethische reflectie op de grenzen van de instrumentaliseerbaarheid en manipuleerbaarheid van het menselijk lichaam. Chirurgie is het zorgvuldig balanceren tussen het lichaam als object en subject.
Dit boek bevat bijdragen van chirurgen, psychologen en filosofen. Voor deze groepen is dit boek dan ook primair geschreven. Maar daarnaast biedt het aan allen voor wie gezondheidszorg ook stof tot nadenken biedt een boeiend palet aan bijdragen over de ethische aspecten van de chirurgie.

Het verschijnt in het kader van de Prudentiareeks, en naar aanleiding van de Prudentia conferentie van 2007.


Inhoud

Ethiek op het snijvlak 7
Voorwoord
Martien Pijnenburg, Carlo Leget, Theo Wobbes

Ethiek en zinvragen in de chirurgie 11
Evert van Leeuwen

Lichaam en geest:
kwaliteit van leven als parameter binnen de geneeskunde 21
Jan Anne Roukema, Jolanda de Vries

Op het scherp van de snede 30
Chirurgisch handelen in ethisch perspectief
Paul Spauwen

Ethische aspecten van centralisatie van zorg 38
Daan van der Vliet

Wanneer is het genoeg geweest? 43
Een casusbespreking volgens de Nijmeegse methode voor moreel beraad
Carlo Leget

"Mama is even naar haar patiënten" 51
Een debat over chirurgie als 'way of life'
Martien Pijnenburg

De ethiek van technologische vernieuwing binnen en rondom de chirurgie 60
Theo Wobbes

De moraliteit van medische technologie 74
Peter-Paul Verbeek

Het scherpst van de snede 89
Over het mooie en gevaarlijke van snijden in mensen
Arko Oderwald

Personalia 102