Bwana Kitoko En De Koning Van De Bakuba

Op 15 mei zal het precies vijftig jaar geleden zijn dat koning Boudewijn aan een historische rondreis door Midden Afrika begon. Het was 1955 en het woord onafhankelijkheid moest in Belgisch-Afrika nog worden uitgevonden. Koning Boudewijn werd door blank en zwart laaiend enthousiast onthaald. Hij werd met geschenken overstelpt, variërend van lui-paardvellen over slagtanden tot levende okapi’s. Boudewijn zou na vier weken naar zijn paleis in Laken terugkeren, overtuigd dat de band tussen België en zijn kolonie hechter dan ooit was.

In Bwana Kitoko en de koning van de Bakuba roept Erik Raspoet de euforische sfeer van deze dagen op. Aan de hand van bronnen en getuigenissen reconstrueert hij het wel en wee van de indrukwekkende karavaan die in een moordend tempo door het hart van Afrika banjerde. Meer dan honderd journalisten volgden in het spoor van de Belgische koning. Raspoet citeert uitgebreid uit de verslaggeving die, geheel naar de smaak van de tijd, bol stond van de paternalistische clichés en hoogdravende lyriek. Het zal dan ook niemand verbazen dat sterjournalist Louis De Lentdecker in dit boek een glansrol vertolkt. Maar de schrijver laat ook ooggetuigen aan het woord, zoals de 90-jarige piloot die koning Boudewijn tijdens de lange reis zag ontdooien. Van droeve koning naar lachende koning, ook dat is het verhaal van Bwana Kitoko.

Maar dit boek gaat niet uitsluitend over het Afrikaanse debuut van de piepjonge Boudewijn. Raspoet stelt scherp op een bijzondere gebeurtenis: de ontmoeting in Luluaburg (Kananga) van Boudewijn met Mbopey Mabiintsh, de hoogbejaarde jarige koning van de Bakuba. De Belgische pers had destijds vooral oog voor het buitenissige praalkostuum van de grand chef en rapporteerde gretig over diens harem van 400 vrouwen. De meesmuilende ondertoon ging compleet voorbij aan het feit dat deze Afrikaanse koning een veel oudere dynastie vertegenwoordigde dan Boudewijn. De Bakuba hebben al 124 koningen versleten, hun rijk geldt als een van de grote prekoloniale beschavingen uit Midden Afrika, behept met een gesofisticeerd bestuursapparaat en beroemd om zijn kunstenaars.

?

Waar hadden beide koninklijke hoogheden het tijdens hun ontmoeting over? Die vraag is het uitgangspunt van een queeste die Raspoet via Kinshasa over Kananga naar het rijk van de Bakuba voert. Hij maakt kennis met de 125ste koning van de Bakuba, een fascinerende Janus-figuur die met Congolese flair traditie en moderniteit weet te verzoenen. En hij vraagt zich al reizende af wat de rol is van koningen en stamhoofden in het Congo van Joseph Kabila waarvan in dit boek een scherp portret wordt geborsteld.

Bwana Kitoko en de koning van de Bakuba is een verrassend boek waarin het heden en verleden van Congo naadloos in elkaar overvloeien. Verrassend, omdat het voor één keer geen boek is waarin gewezen kolonialen hun nostalgie naar de goede oude tijd de vrije teugel laten. Ook de zwarte stem komt nadrukkelijk aan bod. Dit is tenslotte het verhaal van twee koningen. Zwart en blank, ze worden door Raspoet op voet van gelijkheid behandeld.