De erfenis van de utopie

Na zijn inmiddels klassiek geworden Het rijk van dc schaarste heeft I lans Achterhuis met Dc erfenis van Je utopie opnieuw een baanbrekend boek geschreven over een belangrijk maatschappelijk fenomeen. In zijn nieuwe boek laat Achterhuis zien hoe ambivalent de utopische gedachte is en vraagt hij zich al of dit nu betekent dat wij het grote verhaal van de utopie vaarwel moeten zeggen, zoals het postmodernisme beweert. Om tot een antwoord te komen onderzoekt hij eerst nauwgezet de vroegmoderne wortels van de utopische gedachte en de manieren waarop deze vorm heeft gekregen in het werk van Thomas More tot aan recente feministische sciencefiction. Deze verkenning leidt tot een onderscheid tussen utopieën die langs maatschappelijke of langs technische weg gestalte krijgen. Dc valkuilen en verleidingen van de eerste worden geanalyseerd, wat tot een ondubbelzinnige afwijzing leidt. Ook de technische utopie heeft gevaarlijke kanten, maar als zij al verwezenlijkt wordt - en ongetwijfeld zijn grote delen van onze hedendaagse technologische cultuur een gerealiseerde utopie gebeurt dat niet alleen anders dan gehoopt maar vooral ook gevreesd wordt. Zo zijn dc meeste van dc door Aldous Huxley in Brave New World voorspelde technologische ontwikkelingen inmiddels gerealiseerd zonder dat onze maatschappij een zielloze technocratie is geworden. In zijn laatste hoofdstukken betoogt Achterhuis dat nu gebleken is dat de utopische droom niet verwerkelijkt kan en moet worden, het gaat om de vraag wat we van de erfenis van dc utopie kunnen leren en behouden. Hans Achterhuis is hoogleraar algemene wijsbegeerte aan de Universiteit Twente. Van hem verscheen eerder bij Ambo o.a. Het rijk van dc schaarste en Natuur tussen mythe en techniek. Hij is tevens een van de auteurs van Van stoommachine tot cyhorej.