Brieven

Het zal geen verwondering wekken dat Willem Elsschot ook in zijn brieven de bondige stijl hanteerde die hem als schrijver kenmerkt. Dat alleen al maakt het tot een genot om die brieven te lezen. Daarbij zijn ze veelal geestig en wordt er niet in gezeurd. Zo iets komt in onze literatuur zelden voor. De brieven van Elsschot zijn van buitengewoon belang voor de kennis van zijn leven en zijn werk. Ze belichten de rol die Jan van Nijlen heeft gespeeld als kritisch lezer van het manuscript van Villa des Roses, ze laten zien dat het Elsschot nooit aan bewonderaars van zijn werk heeft ontbroken, maar dat tot tweemaal toe een wereldoorlog zijn literaire carrière heeft gefnuikt. Via de brieven valt van dag tot dag de ontvoering van 'Tsjip' te volgen en kan er een boeiende vergelijking worden gemaakt met de wijze waarop Elsschot deze zaak tot literatuur verhief. Bovenal gaan Elsschots brieven over 'stijl'. Eindeloos stelt hij zijn Nederlandse correspondenten vragen naar de juiste manier van uitdrukken, niet uit onzekerheid, maar uit fierheid op de klassieke toon die zijn proza kenmerkt: 'Ik ben misschien de eenige die, op 't ogenblik, in N. en Z. Nederland NEDERLANDSCH schrijft.' 'Het zal nog twintig, dertig jaar duren voor Elsschot echt algemeen erkend is als onze grootste schrijver sinds Multatuli.' Karel van het Reve in Bzzlletin, april 1977. 'De meeste auteurs zijn alleen in hun boeken de moeite waard, maar de groten kunnen het gewoon niet laten goed te schrijven. Multatuli heeft geen kattebelletje verzonden, waar hij niet op de een of andere manier stylistisch "in zat" en voor Du Perron gold dat stellig evenzeer. Ook het somber sarcasme van Elsschot, dat in zijn proza en zijn poëzie zo vernietigend werkt, schrijdt door al zijn brieven.' - Simon Carmiggelt ('Kronkel') in Het Parool, 27.l0.1956. '...zijn correspondentie, die voor de toekomstige biografen een schat van gegevens bevat. (...) Wanneer men de brieven doorbladert, twijfelt men ondanks het machineschrift geen moment aan hun authenticiteit. De stijl verraadt Elsschot in vrijwel elke zin.' -Jan C. Villerius in Het Vrije Volk,1.3.1958. 'Als stijlartiest werkte hij zeer bewust. Weinigen onder onze tijdgenoten hebben het Horatiaanse "labor et mora" zo nauwgezet en geduldig toegepast als hij. Zelfs elke brief die hij schreef, was overwogen, tot in het kleinste detail van wending en woordgebruik gewikt.' - Albert Westerlinck in Alleen en van geen mens gestoord,1964. Meer boeken van Willem Elsschot.