WIE IS DE MENS

Een van de invloedrijkste denkers van deze eeuw, de filosoof en theoloog Heschel, zoekt een antwoord op een van de cruciale filosofische en theologische vragen, zo oud als de mensheid zelf: wie is de mens, wat is zijn wezen en zijn rol? 'Waarom stellen wij de vraag aangaande de mens? Omdat de kennis omtrent de mens, die wij als vanzelfsprekend hadden aanvaard, is ontmaskerd als een massa zeepbellen, die bij de minste stijging van de temperatuur barsten. In het Duitsland van voor 1933 werd regelmatig de volgende omschrijving van de mens gegeven: 'Het menselijk lichaam bevat een voldoende hoeveelheid vet om zeven stukken zeep van te maken, genoeg ijzer om een spijker van gemiddelde grootte van te maken, voldoende fosfor voor tweeduizend luciferkoppen, voldoende zwavel om zich te ontdoen van zijn vlooien.' Misschien was er een verband tussen deze omschrijving van de mens en wat de Nazi's feitelijk deden in de vernietigingskampen: zeep maken van mensen. (...) Onze moeilijkheid is dat wij zo weinig weten over wat de mens tot mens maakt. Wij weten wat hij maakt, maar wij weten niet wat hij is. Door de mens te kenschetsen als bijvoorbeeld een gereedschap makend of een denkend dier, wordt verwezen naar de functies, maar niet naar het wezen van de mens. Is het niet voorstelbaar dat onze hele cultuur gebouwd is op een verkeerd mensbeeld? Of dat de tragedie van de hedendaagse mens te wijten is aan het feit dat hij een wezen is dat de vraag vergat: Wie is de mens? Zijn onvermogen om zijn eigen identiteit vast te stellen; om te weten wat een authentiek menselijke levenswijze inhoudt, brengt hem tot het aannemen van een valse identiteit, tot het zich voordoen als iemand, die hij niet kan zijn of tot het niet aanvaarden van hetgeen hij in het diepst van zijn wezen is. Onwetendheid aangaande de mens is geen gebrek aan kennis, maar verraderlijke kennis.' Aldus Heschel, wiens boek al direkt na verschijning sterk de aandacht trok en sindsdien een 'klassieker' werd.