Tegen De Negatieve Filosofie

Dit boek bestaat uit drie delen en een slotbeschouwing. In zekere zin zijn het drie monografieën: over Dionysius, een christelijk auteur uit het begin van de zesde eeuw, vooral bekend vanwege het minuscule tractaatje Over mystieke theologie; over Kant, vroom piëtist én protagonist van de Aufklärung; en over een hedendaags post-christelijk auteur, Jacques Derrida, aan velen bekend en zelfs door velen gelezen. Hebben die drie iets gemeen? Omdat zij inderdaad wezenlijke trekken gemeen hebben, is dit boek niet echt een bundeling van drie monografieën. Dat blijkt uit de hoofdstukken 3, 6 en 9 die telkens als titel dragen: Reflecties over...En het blijkt uit de slotbeschouwing. En natuurlijk klinkt het al in de titel: negatieve filosofie. De polemische strekking van dit boek is dat de drie auteurs die erin behandeld worden, uitgesproken representanten zijn van negatieve filosofie. Als het over Dionysius gaat, spreekt men meestal van negatieve theologie maar de theologie van Dionysius is het soort theologie dat je al bij Aristoteles vindt: een spreken over God dat men pas eeuwen later natuurlijke Godsleer is gaan noemen. Kant noemt Dionysius niet, maar Derrida noemt hem zoveel te meer, en hij móest wel, want zijn denken werd herhaaldelijk met de negatieve 'theologie' van Dionysius in verband gebracht. Derrida neemt vervolgens uitdrukkelijk stelling tegenover Kant of liever: hij radicaliseert hem. Er zijn dus in de geschiedenis lijnen te trekken die mijn drie auteurs met elkaar verbinden. En, nog niet genoemd maar niet te vergeten: met Plato. Maar al waren die historische lijnen er niet, dan nog zouden zij samengenomen mogen worden. Nogmaals: omdat het alle drie representanten zijn van de negatieve filosofie. Wat ik, in de reflecties en in de slotbeschouwing, aan die negatieve filosofie opponeer is een uitgesproken positieve filosofie: de metafysica. Aan degenen die van mening zijn, dat de metafysica een afgeschreven discipline is, wil dit boek laten zien dat haar verklaringskracht nog overeind blijft waar de negatieve filosofie aan haar uiterste grens is gekomen. Daarom is dit boek toch geen polemisch boek. Mijn dank gaat uit naar dr. Leo van der Tuin die mij wegwijs heeft gemaakt in het sprookjesbos van de tekstverwerker.