Vrij zicht op ethiek

Het eerste deel van het boek besteedt aandacht aan belangrijke begrippen die binnen de ethiek worden gebruikt. Ook gaan we in op fundamentele vragen over ethiek; vragen als: is ethiek een kwestie van gevoel of een denkactiviteit? Wat maakt een onderwerp tot een ethisch onderwerp? Bezit een ethisch oordeel algemene geldigheid? Zijn morele overtuigingen wel of niet puur een zaak van het afzonderlijke individu? Wat is eigenlijk goed en wat is kwaad? Wat is de verhouding tussen levensbeschouwing en ethiek?
Het eerste deel heeft daarmee een algemeen karakter: we gaan nog niet diep op één ethisch probleemgebied in. Wel komen terloops allerlei ethische vragen en problemen aan bod, waardoor je zult zien hoe breed en complex het hele terrein van de ethiek is.

Het tweede deel van het boek besteedt hoofdstuksgewijs aandacht aan enkele specifieke domeinen of vakgebieden. We zullen namelijk zien dat er bijvoorbeeld een speciale ethiek bestaat die zich bezighoudt (specialiseert) met ethische vragen die binnen het medisch handelen bestaan en ontstaan. Maar ook een speciale ethiek die zich bezighoudt met militaire zaken, met seksualiteit, met economie, met dierenwelzijn, met het milieu enzovoort.
Zo'n deelgebied vereist zijn eigen kennis van zaken en heeft zijn eigen specifieke ethische vragen. Je kunt daarom niet zo maar wat je in het eerste deel geleerd hebt toepassen op speciale vraagstukken zoals er in het tweede deel enkele aan bod komen.


Inhoud

Algemene inleiding

Deel 1 Grondbeginselen van de ethiek

Hoofdstuk 1 Wat is ethiek?
Paragraaf 1 Over spontane reacties bij goed en kwaad
Paragraaf 2 De begrippen moraal, waarde, norm en deugd
Paragraaf 3 Beschrijvende en normatieve ethiek
Paragraaf 4Wat is een ethisch onderwerp?

Hoofdstuk 2 Bezit onze moraal universele geldigheid?
Paragraaf 1 Probleemstelling
Paragraaf 2 Het cultureel relativisme
Paragraaf 3 Het universalisme

Hoofdstuk 3 Ethische theorieën
Paragraaf 1 De gevolgenethiek
Paragraaf 2 De plichtsethiek
Paragraaf 3 De deugdethiek

Hoofdstuk 4 Moraal en levensbeschouwing
Paragraaf 1 Moraal als onderdeel van een levensbeschouwing
Paragraaf 2 Religieus sanctioneren van moraal


Deel 2 Speciale ethiek: voorbeelden

Inleiding: het begrip 'speciale ethiek'

Hoofdstuk 5 Speciale ethiek: mens en techniek
Paragraaf 1 Van mens tot Cyborg
Paragraaf 2 Kritische vragen aan de techniek
Paragraaf 3 Technische uitvindingen zijn als kinderen

Hoofdstuk 6 Speciale ethiek: euthanasie
Paragraaf 1 Enkele belangrijke begrippen
Paragraaf 2 Argumenten om euthanasie af te wijzen
Paragraaf 3 Argumenten om euthanasie te rechtvaardigen

Hoofdstuk 7 Speciale ethiek: man en vrouw
Paragraaf 1 Inleiding: gelijkwaardigheid en verscheidenheid
Paragraaf 2 Waarom zijn man en vrouw gelijkwaardig?
Paragraaf 3 Gelijkwaardigheid en verscheidenheid: twee niveaus in het denken
Paragraaf 4 Gelijke en ongelijke behandeling

Hoofdstuk 8 Speciale ethiek: de doodstraf
Paragraaf 1 Inleiding
Paragraaf 2 Nederland schaft de doodstraf af
Paragraaf 3 Overzicht van de argumenten tegen en voor de doodstraf
Paragraaf 4 Recht op leven en de doodstraf
Paragraaf 5 Is de doodstraf in strijd met het recht op leven?

Hoofdstuk 9 Speciale ethiek: de verzorgingsstaat
Paragraaf 1 Het begrip verzorgingsstaat
Paragraaf 2 De opbouw van de verzorgingsstaat
Paragraaf 3 Eigen verantwoordelijkheid en de verzorgingsstaat: casussen

Hoofdstuk 10 Over de ethische werkwijze