Het evangelie van Thomas / Pimander / 10

Deze nieuwe editie van het "Het Evangelie van Thomas uit het koptisch vertaald en toegelicht door Gilles Quispel" bevat, naast een integrale vertaling uit het Koptisch van de 114 logoi of Spreuken van Jezus, ook een inleiding en commentaar op iedere logos. De tekst uit 140 n. Chr. berust op twee vroegere bronnen, een Alexandrijnse en een Judese. De laatste, van rond 40 n. Chr. en daarmee de oudst bekende christelijke bron, blijkt getrouwer de woorden van Jezus weer te geven dan de kerkelijke evangeliën.
Quispel maakt de lezer duidelijk dat het Nieuwe Testament een zeer eenzijdig beeld schetst van het oerchristendom. Hij toont aan dat de Jezus van het Thomas Evangelie (ook wel het vijfde evangelie genoemd) een wijsheidsleraar was; de Jezus uit de kerkelijke evangeliën - die aan het einde der tijden als Zoon des Mensen en rechter het Laatste Oordeel uitspreekt - is vreemd aan het Evangelie van Thomas.
Het Evangelie van Thomas was een van de evangeliën die circuleerden in de eerste eeuwen. Het werd pas in 1945 herontdekt tussen de codices van Nag Hammadi. Het werd geschreven in Edessa, een stad in Mesopotamië rond 140, maar is gebaseerd op twee vroegere bronnen, een Alexandrijnse en een Judeese. Deze laatste kan gedateerd worden ron het jaar 40, en is daarmee de vroegst bekende christelijke bron, ouder dan de zg. Q-bron, waaruit de evangeliën van Matheus en Lucas putten. Deze Judeese bron geeft vaak een getrouwere weergave van de woorden eens door Jezus gesproken dan de canonieke evangeliën. De nieuwe uitgave door Gilles Quispel van Het Evangelie van Thomas bevat niet alleen een complete vertaling van de koptische tekst, maar ook een commentaar op ieder logion, waarbij Quispel de bron traceert (Judees of Alexandrijns) en een context biedt voor ieder woord van Jezus, en waar mogelijk parallellen trekt of afwijkingen aangeeft m.b.t. de canonieke evangeliën en andere vroeg-christelijke bronnen die veel van het oorspronkelijke christendom hebben bewaard. Quispel toont aan dat het Nieuwe Testament een zeer eenzijdig beeld geeft van het vroege christendom. Hij laat zien dat de Jezus uit het Evangelie van Thomas een wijsheidsleraar is; de eschatologie van de canonieke evangeliën ontbreekt totaal. De logia worden voorafgegaan door een introductie, die het Evangelie van Thomas plaatsen in de geschiedenis van het christendom, en gevolgd door een conclusie waarin Quispel zijn bevindingen samenvat.