De Perzen / Oude beschavingen

Rond 647 v. Chr. viel Elam, een machtig koninkrijk in wat nu westelijk Iran is, in handen van de Assyriërs. Toen de zegevierende Assurbanipal in triomf terugkeerde in Nineve, in het huidige Irak, gaf hij een klerk opdracht zijn overwinning te boekstaven. Zijn zelfvoldane woorden zouden verloren zijn gegaan, ware het niet dat hij ze in spijkerschrift in een 33 centimeter lange, zes kantige cilinder van gebakken klei het griffen, die plechtig in een muur van het paleis werd ingebed. In 1854, zo'n 2400 jaar later, bevrijdde de Irakees Hormoezd Rassam, eerste assistent van de Britse opgraver van Nineve, Henry Austen Layard, het prisma uit zijn schuilplaats. Rassam. was zo verrukt van zijn vondst dat hij daarna elke paleismuur neerhaalde waarin nog meer teksten verscholen zouden kunnen zitten. De gevonden tekst schildert Assurbanipal af als een wreker, gebrand op vergelding voor de vernederingen die de Elamieten de Mesopotarniërs door de eeuwen heen hadden laten ondergaan: "Susa, de befaamde heilige stad, verblijf van hun goden, zetel van hun mysteriën, veroverde ik. Ik betrad hun paleizen, jubelend verbleef ik daar; ik opende de schatkamers waar zilver en goud, goederen en rijkdom opeengehoopt lagen ... de weelde van Sumerië, Akkad en Babylon, die door de oude koningen van Elarn was geroofd en meegevoerd. Ik verwoestte de zigurrat van Susa; de glanzende koperen horens sloeg ik in stukken.