Bittere tranen / Holocaust Bibliotheek

Tjeerd Vrij

Bittere tranen
Jodenvervolging in Tiel en omgeving

Bittere tranen vertelt het verhaal van de Jodenvervolging in Tiel en de omliggende dorpen Lienden, Echteld, Ophemert en Wadenoijen. Op basis van geheel nieuw archiefonderzoek en interviews met onder andere Joodse overlevenden is het beklemmende beeld van de Sjoa in dit deel van de Betuwe vastgelegd. In Tiel overleefde zeventig procent van de Joden. Een gunstig percentage in vergelijking met het landelijke gemiddelde van 27%. Wat hier de oorzaak van is, is één van de vele vragen die de auteur beantwoordt.

Met veel oog voor detail beschrijft Tjeerd Vrij hoe het vervolgingsbeleid van de Joodse families vanaf 1940 uitpakte. Pijnlijk duidelijk wordt de actieve rol van de lokale ambtenarij en de grotendeels passieve rol van de lokale bevolking. Bijzonder is dat desalniettemin het grootste deel van de Joodse families onderduikadressen vond. Ook bijzonder is dat van de meeste families de bijhorende, vaak spectaculaire, onderduikverhalen zijn achterhaald en worden beschreven.

Hoe de overheid zich (niet) brandde aan het Jodenvraagstuk, een case study

Wat het boek ook onderscheidt is dat de auteur een diepgaande analyse maakt van de rol van de lokale kranten in het verspreiden van de antisemitische boodschap. Hetzelfde geldt voor de rol van de burgemeester van Tiel, die de Joodse gemeenschap zeer goed gezind was. Waarom hij het vervolgingsbeleid dan toch uitvoerde, is een vraag waar uitgebreid bij stil wordt gestaan.

Doordat landelijke en lokale ontwikkelingen zijn verweven met vele persoonlijke anekdotes van slachtoffers, uitvoerders, verraders én van de enkele helden die er gelukkig ook waren, is een meeslepend relaas ontstaan.

Tjeerd Vrij is onderwijskundige/organisatieadviseur en woonachtig in Tiel.