Zin der zotheid

Middeleeuwse zotten en dwazen zoals de Franse hofnar Triboulet, de heilige Jozef van Cupertino en het door Luther vervloekte ‘duivelskind’ uit Dessau waren in onze ogen verstandelijk gehandicapt. In hun tijd echter werden zij niet als zodanig gezien. Wat betekende dit voor hun manier van leven en voor hun plaats in de samenleving? En welke zorg boden gasthuizen, dolhuizen en verbeterhuizen aan de ‘armen van geest’? Zin der zotheid is het eerste boek dat uitgebreid op deze vragen ingaat.

Pas in de negentiende eeuw werd gekte een medische kwestie en ging men verschil maken tussen krankzinnigen als zieken en zwakzinnigen als zwakken van geest. Laatstgenoemden bleken ongeneeslijk, maar wel opvoedbaar. Rond 1900 werden de eerste zwakzinnigengestichten gebouwd. Hun aantal nam de afgelopen eeuw gestaag toe. Inge Mans laat zien dat dit niet alleen meer en betere zorg bracht, maar ook meer segregatie: zwakzinnigen – nu mensen met een verstandelijke beperking genaamd – kwamen meer en meer buiten de samenleving te staan. De roep om integratie dateert al van de jaren zeventig. Het slot van Zin der zotheid stelt de lezer voor de indringende vraag waarom die integratie zo moeizaam verloopt.

Zin der zotheid heeft de diepgang van wetenschappelijk onderzoek, is boeiend geschreven en is vol van verhalen over de zin en onzin die mensen door de eeuwen heen scheppen in de omgang met zotten, zwakzinnigen en mensen met een verstandelijke handicap. Deze derde editie is een bewerking van het oorspronkelijke proefschrift dat in 1998 verscheen en twee drukken beleefde.

Psychologe Inge Mans (1953) werkte jarenlang als groepsleidster in de gehandicaptenzorg en is sinds 1994 als historisch onderzoeker werkzaam bij het Trimbos-instituut te Utrecht.