Wegkijken

'Het besef te behoren tot een groep die straffeloos kon worden vernederd en mishandeld, wat natuurlijk schaamteverwekkend,' schreef de psychiater Louis Tas naar aanleiding van Duitse joden die in 1938, enkele maanden na de Reichskristallnacht, naar Nederland waren gevlucht. Geïnspireerd door deze uitspraak maakte Tijs Goldschmidt een selectie van foto's uit het Spaarnestad Fotoarchief waarin de emotie schaamte centraal staat. Hoewel enkele foto's van zich schamende mensen deel uitmaken van de selectie, draait het toch vooral om beelden die bij Goldschmidt zelf gêne, plaatsvervangende schaamte of verontwaardiging oproepen, hem willen doen wegkijken. Dit kan zijn door het onderwerp, zoals dierenleed tot vermaak, sekstoerisme, stuitende omgang met vluchtelingen, machtsmisbruik, de tegenstellingen tussen arm en rijk. Maar ook de benadering kan schaamte opwekken: fotografie als middel om ons te vermaken met de ellende van anderen, met de camera boven op de feiten, om de sensatiezucht te stillen. Ter inleiding schreef Goldschmidt een schitterend essay over zijn zoektocht door het enorme archief en zijn persoonlijke keuze van de foto's.