Stal Van Mensenliefde

Op vele plaatsen zoals in scholen, parochies en verenigingen wordt gezocht naar vormgeving, naar spel en viering rond advents- en kerstthema's. Aan die vormgeving wil dit boek een bijdrage leveren. Maar voor we tot spelen en vieren overgaan, is het wellicht goed enkele gedachten bijeen te zetten, die onze huidige wijze van advent- en kerstmisvieren vanuit de verschillende achtergronden verduidelijken. In de eerste eeuwen van onze jaartelling werd de geboorte van Jezus als losstaand feest niet gevierd. Wel werd zijn geboorte gecommemoreerd, maar dan tegelijk met de herinnering aan de verrijzenis. Bij wijze van spreken: kerstmis en pasen vielen samen. Dat is ons bekend vanuit oude kalenders. Pas in de derde eeuw heeft de kerk de gedachtenis aan geboorte en verrijzenis tot zelfstandige feesten gemaakt. Toen ontstond op 25 december het kerstfeest. De reden van de kerk om de geboorte apart te vieren was het feit, dat er mensen waren, die tot het christendom waren bekeerd maar zich moeilijk konden losmaken van het volkse en heidense zonnewende-feest. Maar het vieren hiervan was voor een gedoopte christen niet meer toelaatbaar. Tijdens het zonnewende-feest werd immers de zogenaamde terugkeer van de zon en het daarmee gepaard gaande lengen van de dagen gevierd en werd de zon aanbeden. In de ogen van kerkelijke leiders was dit Romeinse feest een heidens en afgodisch gebeuren. Daartegen moest worden opgetreden. Op een 'handige' wijze heeft de kerk toen dit heidens gebeuren gekerstend. Dezelfde datum, 25 december, werd aangehouden om het feest te vieren van de geboorte van het licht. Maar dan ging het niet meer over het licht van de zon, maar over het Licht, dat ons verschenen is in de geboorte van de Zoon van God. In de middeleeuwen deed zich rond feesten en mysteries een nieuwe ontwikkeling voor. Men had er behoefte aan mysteries te visualiseren. Zo kon het gebeuren, dat op het kerstfeest het geboorteverhaal in de kerk werd gespeeld. En het is vooral Franciscus van Assisië geweest, die met zijn rijke fantasie de stal, de kribbe en de beeldjes heeft geïntroduceerd. In onze huidige wijze van advent vieren hebben wij dus te maken met elementen uit verschillende bronnen: Uit een heidense bron: Vanuit het zonnewendefeest is de lichtgedachte gaan overheersen maar dan op een gekerstende wijze: het Licht van Christus. Kaarsjes, kerstboomlampjes, verlichte sterren... we verdrijven er de duisternis van het kwaad mee om zo een entree te bieden aan het Licht, dat het kind Jezus zelf was. Uit de evangelie-bron: We vieren de geboorte van Jezus, waarover in het evangelie eigenlijk op zeer summiere wijze wordt geschreven. We weten van een volkstelling; van de reis naar Betlehem; het zwanger zijn van Maria en het baren van een Zoon; van de gewone baby-verzorging zoals het wikkelen in doeken; geen plaats in de herberg; van herders, van engelen die het pasgeboren kind als 'Christus de Heer' aankondigen; van een kribbe; van vrede op aarde; van Maria die alles in haar hart bewaarde; van Jozef die in stilte van Maria wilde scheiden; van de naam van het kind: Jezus; het bezoek van de Wijzen; van Herodes; van een ster boven de geboorteplaats; van geschenken, goud en wierook en mirre; van de vlucht naar Egypte.