Siberische Opvoeding

Siberische opvoeding verscheen begin april 2009, en vertelt het autobiografische verhaal van een jongetje dat opgroeit in een hechte gemeenschap van ‘eerlijke criminelen’, in een door God verlaten uithoek in Transnistrië, Siberië, en bestormde na een grote reportage over Nicolai Lilin door Roberto Saviano in La Repubblica onmiddellijk de Italiaanse bestsellerlijsten. Binnen drie dagen was de eerste druk van 28.000 exemplaren uitverkocht, en het boek is nog altijd dé literaire verrassing van dit jaar in Italië. Siberische opvoeding speelt zich af in een urka, een leefgemeenschap die leeft onder strenge regels die doen denken aan de leefopvattingen van de maffia. Zoals Roberto Saviano het omschreef: ‘Bij de urka’s wordt niet verkracht, afgeperst, uitgebuit. Je mag roven en doden, maar alleen met een geldige reden. Je mag afzetten, maar dan alleen de staat en rijke mensen. En er zijn ook praktische regels na te leven: zo mogen jachtwapens niet naast moordwapens gelegd worden. En als het ene wapen het andere raakt, dan moet het ter zuivering gewikkeld worden in een lap met vruchtwater, het levensvocht.’ Urka’s blijken criminele groepen te zijn met een anarchistische visie op de overheid en koesteren een diepe haat voor iedereen die in dienst is van diezelfde staat. Maar het is ook een hele hechte gemeenschap waarin geestelijk gehandicapten beschermd worden, bejaarden op een voetstuk worden geplaatst en hun kennis op de jeugd overbrengen, waarin geweld gereguleerd wordt middels complexe en onwrikbare wetten: niemand mag zonder reden worden aangevallen. Geld wordt gezien als iets minderwaardigs, alleen goed om iconen of tatoeages mee aan te schaffen, kleding mag nooit overdadig zijn, goede manieren zijn essentieel, er wordt niet gehandeld in drugs en men is zeer religieus: God overziet en beschermt iedere menselijke beslissing, en wordt voortdurend – middels prachtige formuleringen – aangeroepen. In Siberische opvoeding beschrijft Lilin de eerste achttien jaar van zijn leven, tot zijn ervaringen in het Russische leger (hij vocht in Tsjetsjenië). Hij beschrijft de teloorgang van de urka’s onder het Sovjet-regime en haar criminele opvolgers Seme Nero (Zwart zaad), de verschrikkingen van de goelags en de deportaties, en stelt zichzelf de vraag of het mogelijk is te leven volgens rechtvaardige regels en wetten. Dit is een verbijsterend boek, balancerend op de rand van fictie en non-fictie, moraal en bandeloosheid, gewelddadigheid en nostalgie. In gesprek met Saviano zei Lilin: ‘Ik wilde verhalen vertellen die verloren dreigden te gaan, die bij maar weinig mensen bekend zijn, en ze aan velen kenbaar maken. De verhalen van mijn volk, dat kapotgemaakt is door het huidige kapitalisme, mensen die heilige regels kenden, die leefden met waarden.’