Pruisen

KORTE GESCHIEDENIS VAN PRUISEN, S. Haffner De geschiedschrijving van Pruisen is overwoekerd door legenden, leugens en halve waarheden. Op de hem kenmerkende, bondige wijze ruimt Sebastian Haffner deze in dit boek uit de weg. Hij beschrijft de 170 jaar lange geschiedenis van deze Europese grootmacht zonder nostalgie, maar niet zonder tederheid. Want Pruisen was, ondanks zijn kolonialistische drang naar het Oosten, in de 18de eeuw de modernste rechtsstaat van zijn tijd, met vergaande tolerantie ten aanzien van religie en een uitstekend bestuursapparaat. Aan het hof van Frederik de Grote waren de beroemdste Europese kunstenaars en filosofen kind aan huis. Het jaar 1871, als onder leiding van Bismarck het Duitse Rijk wordt gevestigd en de koning van Pruisen keizer van Duitsland wordt, vormt het beslissende keerpunt in de geschiedenis. In dat jaar begint volgens Haffner het langzame sterven van Pruisen, uiteindelijk uitmondend in het definitieve einde bij het ontstaan van de twee Duitse staten in 1949. Overigens toont Haffner onweerlegbaar aan dat het Derde Rijk niets Pruisisch had, ook al probeerde Hitler dat aanvankelijk wel zo te doen lijken. Maar de nazi's schaften de rechtsstaat af, en daarmee de basis van het oude Pruisen. Haffner: 'Het zou overdreven zijn om te zeggen dat niemand treurt om de dood van Pruisen. Er zijn in het Duitsland van na 1945 nog zeker veel voormalige Pruisen - en niet alleen verdrevenen uit het vaderland - die de karakteristieke kenmerken van hun voormalige staat verschrikkelijk missen. […Maar] Pruisen is dood, en wat dood is kan niet meer tot leven gewekt worden.' Pruisen is niettemin een hoogst interessante en belangrijke voorloper van het huidige, ongedeelde Duitsland, dat inmiddels de vroegere Pruisische hoofdstad Berlijn weer tot de zijne heeft gemaakt.