Levensverhalen

Levensverhalen als sociaal verschijnsel. Sinds mensenheugenis vertellen mensen elkaar verhalen, over anderen en over zichzelf, over hun eigen leven. En sinds mensenheugenis houden mensen ervan om naar die verhalen te luisteren, omdat ze ervan leren hoe mensen elders en vroeger leefden, of juist omdat ze veel herkennen in de verhalen die ze horen. De verhalen die mensen over hun leven vertellen kunnen een verschillend doel dienen, afhankelijk van het publiek tot wie ze zich richten. Ook de levensfase waarin de verteller verkeert is van belang: het verhaal van jonge mensen heeft, zou men kunnen zeggen, meer het karakter van een levensontwerp, het verhaal van volwassenen dat van een levensverhaal, en bij oude mensen zou men van een levensgeschiedenis kunnen spreken.Mensen zijn voortdurend bezig met het vormen van verhalen over zichzelf, en dat doen ze in interactie met anderen; het is geen geïsoleerde autonome activiteit. Welke verhalen mensen vertellen hangt af van de context waarin ze zich bevinden, de context van de gesprekspartner, maar ook - ruimer gezien - de context van de culturele verhalen, de cultural narratives die in een bepaalde tijd in omloop zijn. Deze ordenen het bestaan, en kunnen helpen om betekenis te geven aan eigen ervaringen en lotgevallen.Bij het vormen en duiden van levensverhalen is de vraag van belang wie wat vertelt aan wie, wanneer en waarom. De elementen die mensen naar voren halen, de manier waarop ze zichzelf presenteren, wat voor idee ze hebben van dat zelf, welk belang ze hebben bij welk verhaal: dat hangt af van de tijd waarin ze leven, de groep waartoe ze behoren, het publiek waarop ze zich richten. Het verhaal dat gevormd wordt in samenspraak met een psychotherapeut is een ander dan het verhaal dat verteld wordt aan de familie. En dit kan weer belangrijk verschillen van het verhaal dat met een advocaat wordt geconstru­eerd.De vraag hierbij is steeds welk beeld mensen met hun verhalen van zichzelf tegenover wie willen scheppen. Historici,psychologen, antropologen, sociologen laten zien welke mogelijkheden bestaan om levensverhalen serieus te nemen als voorwerp van onderzoek.