Jezus: nalatenschap van het christendom

JEZUS: NALATENSCHAP VAN HET CHRISTENDOM - schets voor een christologie Sinds twee eeuwen halen geleerden om strijd een echte Jezus onder het stof van de overlevering vandaan, en het einde is nog niet in zicht. Het laat de eenvoudige toeschouwer verbijsterd achter, hij voelt zich in een doolhof van Jezusbeelden en kan de weg niet meer vinden. Dit boek doet er wat aan. Niet door de zoveelste echte Jezus te leveren, ook niet door te vertellen hoe je weer uit de doolhof komt, maar door te verduidelijken hoe die in elkaar zit. Daar is theo- logie voor; ze schrijft niet voor, maar verheldert. Wat hebben ze met hem gedaan door de eeuwen heen? Die vraag is de as waarop de auteur de Jezusbeelden uitzet. Christologie als een soort receptiegeschiedenis van de evangelien dus. Te beginnen bij de Oude Kerk, die Jezus het liefst als een Tweede God zag, maar er later twee naturen verenigd in een persoon voor in de plaats stelde de kerkelijke Christus. Door de Verlichting werd deze kerkelijke Christus afgelost door de historische Jezus en vandaag door een Jezus 'van betekenis' (als makelij gedacht). leder maakt er het zijne van, dat is Jezus als nalatenschap van het christendom. Kan dat? De auteur hangt die vraag op aan het onderscheid tussen abstracte en figuratieve kunst. Abstracte kunst is niet gebonden, de schilder daar een veegje geel, net zo lang tot hij een mooi geheel heeft geschapen. Een figuratieve schilder heeft een onderwerp dat dwingt en moet terugkomen in zijn schilde rij daar is het figuratieve kunst voor. Zo kan een Jezusbeeld niet zonder terugkeer van Jezus van Nazareth daarin. Het enige wat over hem vaststaat is dat hij de joodse religie aanhing (Jezus was niet de eerste christen). Waarin zijn christenen dan anders dan joden? Niet in hun ontwerp van God, maar in de reikwijdte daarvan: via Jezus staat God ook voor niet-joden open. Dat ziet de christenheid als de wereldhistori sche gebeurtenis van Jezus. In de versie van Paulus: God was in Christus doende de wereld met Zichzelf te verzoenen. De vroomheid boog dat om tot Jezus als God-op-aarde, twee keer God dus. De auteur pleit ervoor daarvan af te stappen, Jezus niet als concurrent van God te vereren, en de christologie een toontje lager in te zetten. Er is dus een weg uit de doolhof, als je eenmaal weet hoe hij in elkaar zit. Zonder gevolgen voor de kerk, voor de cultuur, voor Europa, blijft dat niet. Maar met Jezus als priester en als wegwijzer naar een niet door etnische tegenstellingen bepaalde, multiculturele samenleving, komt Europa volgens de auteur een heel eind. Dr. H.M. Kuiters (1924) was van 1965 tot aan zijn emeritaat in 1989 verbonden aan de theologische faculteit van de Vrije Universiteit te Amsterdam, sedert 1967 als hoogleraar met als leeropdracht Ethiek en Inleiding dogmatiek. Van zijn hand verschenen ondermeer Het algemeen betwyfeld christelijk geloof (1992, 17e druk 1997) en Zeker weten (1994. 7e druk 1995).