Het zwijgen van Maria Zachea

Het is 1989. Moeder heeft een hersenbloeding gehad en hult zich sindsdien in een mysterieus stilzwijgen. Niemand weet wat ze denkt of begrijpt. Haar twaalf volwassen kinderen besluiten om beurten voor haar te zorgen. Jarenlang zijn ze hun eigen weg gegaan. Nu brengt moeder hen weer samen. 'Het zal niet lang duren', zeggen ze tegen elkaar. Maar de oude moeder weigert te sterven. Acht jaar lang zit ze stil voor het raam. Steeds brozer en langzaam vergroeiend met haar stoel. Judith Koelemeijer raakte geïntrigeerd door het beeld van de zwijgende moeder - haar oma - en ging op zoek naar de geschiedenis van haar familie. Ze vroeg zich af wat de twaalf kinderen dachten over hun moeder, nu ze avond aan avond tegenover haar zaten. Wat wisten ze van haar? Wat wisten ze eigenlijk van elkaar? Hoe keken ze terug op hun gezamenlijke jeugd in de jaren vijftig en zestig? Hun verhalen zijn onthullend. Want hoe dicht ze vroeger ook op elkaar leefden, de broers en zussen blijken elkaar nauwelijks te kennen. Iedereen hield zijn zorgen voor zichzelf en zweeg. En alle twaalf bewaren, zonder het van elkaar te weten, volstrekt andere herinneringen aan hoe het destijds was. In Het zwijgen van Maria Zachea vertellen ze elk hun eigen verhaal: de keurige oudste dochters die zo laat trouwden, de 'professoren' die in de stad studeerden, de 'werkers' die het hoveniersbedrijf van hun vader overnamen, de 'kleintjes' die de vrijheid veroverden. Het zwijgen van Maria Zachea is niet alleen de voor velen herkenbare geschiedenis van een groot, katholiek gezin in tijden die razendsnel veranderden. Het is ook het eigentijdse verhaal van twaalf broers en zussen die samen moeten beslissen over leven en dood van hun stille moeder - en daarbij angstvallig proberen de harmonie te bewaren. De auteur Judith Koelemeijer (1967) is journalist, o.a. voor de Volkskrant. In Het zwijgen van Maria Zachea, beschrijft ze de familie van haar vader: acht broers en vier zussen, geboren tussen 1934 en 1953 in het Zaanse dorp Wormer. Alle twaalf durfden het aan om zich te laten uithoren door hun nichtje en dochter, in lange en openhartige gesprekken. Judith Koelemeijer componeerde van hun herinneringen een bijzonder tijdsdocument, waarin velen zich zullen herkennen. Recencies Koelemeijer tekende oer-Nederlandse geschiedenis op. De verhalen van haar vader en zijn broers en zussen, geboren tussen 1934 en 1953, echoën het tijdsbeeld van een land in stroomversnelling. Van armoede na de oorlog en jongensonderbroeken van kunstmestzakken, van angst voor de Russen en iedere zondag naar de kerk, tot roze nozemsokken, hobbytuinen met grindtegels, de pil en de afschaffing van het celibaat. (GPD) Al lezend heb ik vaak moeten denken aan Montaillou, van de Franse historicus Le Roy Ladurie. (…) Montaillou in het 20ste-eeuwse Wormer - dat krijgen we hier zomaar cadeau, zonder er zes eeuwen op te hebben moeten wachten. Historici van de toekomst zullen hun vingers aflikken bij het rijke materiaal. (…) Ik heb al lezend natuurlijk nog aan een ander boek gedacht - ook een bestseller. (…) Ik bedoel De eeuw van mijn vader van Geert Mak, en ik zeg er onmiddellijk achteraan dat ik in zoverre Het zwijgen van Maria Zachea prefereer, omdat Judith Koelemeijer niet, zoals Geert Mak, af en toe uit haar documentalistenrol stapt om zichzelf even als historicus in de rede te vallen, maar in kleine details de geschiedgang als het ware impliciet in het verhaal van haar tantes en ooms heeft meegenomen. (Jan Blokker) Natuurlijk ging het in de meeste gezinnen zo, in de jaren vijftig en zestig. Maar het wordt niet vaak zo mooi beschreven, behalve in romans. Dit is echt. (NRC Handelsblad) Als er een ding helemaal gelukt is in dit ambitieuze project, dan is het wel de portrettering van mensen in een tijd waarin alles voortdurend in beweging was. (de Volkskrant) Spannend, subtiel en ontroerend. (Hanneke Groenteman)