Het schaalmodel als reconstructie / Scheepshistorie / 12

In dit nummer van Scheepshistorie komen aan bod:

- De Nederlandse walvisvaart in vogelvlucht, 1612-1964.
Gedurende eeuwen is walvisvaart een belangrijke motor geweest voor de Nederlandse economie. Niet alleen vonden jaarlijks duizenden zeelieden rechtstreeks emplooi in deze bedrijfstak. Aanpalende nijverheden (leerlooierijen, zeepziederijen, touwslagerijen, traankokerijen), maar ook toeleveringsbedrijven en firma's die bij de distributie van de producten waren betrokken, voeren wel bij het succes van de walvisjacht. Gedurende de zeventiende en een groot deel van de achttiende eeuw was ons land zonder twijfel de grootste walvisvaartnatie.
Een verhaal dat helemaal aansluit bij de tentoonstelling over de Nederlandse walvisvaart in het nieuw geopende Het Scheepvaartmuseum in Amsterdam.

- Van walvisjager naar walvisbeschermer. Vrijwel iedereen kent de polemiek in de media die elk jaar weer optreedt wanneer het walvisvaartseizoen start. Het beeld dat daaruit naar voren komt is dat er twee kampen zijn; voorstanders van de walvisjacht met als hoofdspelers Japan, Noorwegen en IJsland, en tegenstanders van de jacht, de walvisbeschermende landen w.o. Nederland. De eerste groep krijgt veelal een slechte pers en de anderen ontmoeten meestal sympathie. Dit artikel is bedoeld om dat beeld te nuanceren en aan te tonen hoe deze argumenten voortborduren op een lange geschiedenis.

- Deining op de IJszee. De bloeiperiode van de walvisvaart in de Republiek heeft vele sporen nagelaten in literatuur, kunst en kunstnijverheid. Klokken met het walvisvaartmotief zijn niet eerder behandeld als onderdeel van die rijke maritieme cultuur. De walvisvaartklokken werpen op een heel eigen manier licht op dit boeiende stuk vaderlandse geschiedenis, en zijn het waard om onder de aandacht van een breder publiek gebracht te worden.

- Het model van de walvisvaarderfluit Paerel. Antieke scheepsmodellen beginnen op veilingen respectabele prijzen op te leveren. Lange tijd was de belangstelling gering en dat is geen wonder. Hoewel ze een schat aan historische informatie kunnen bevatten en vaak in vorm en detail van grote schoonheid zijn, zijn het moeilijk te onderhouden objecten die in een interieur vooral stof staan te verzamelen. Het verslag is opgesteld op verzoek van iemand die een model van een zeventiende-eeuws walvisvaarderfluit, de Paerel heeft gekocht als ‘achttiende-eeuws model van een zeventiende-eeuws schip.