Het pathos van het denken

De hoofdstroom van het westerse denken werd eeuwenlang gekenmerkt door een sterke subjectiviteit: het eigenmachtige subject zou vanuit rationele vermogens leven en wereld vorm en zin geven. Beheersbaarheid, maakbaarheid en zekerheid waren de trefwoorden. Met het denken van Martin Heidegger is deze cartesiaanse rationaliteit radicaal ter discussie gesteld. Het subject verschijnt niet langer als louter autonoom, maar als 'geworpen' in een wereld. Marc Van den Bossche noemt dit een pathos, iets wat ons al vooraf gegeven is en waarover wij niet vanuit een vermeend radicale vrijheid kunnen beschikken. De auteur pleit voor een openstaan voor dingen die ontsnappen aan ons berekenende denken: stemmingen, het eigen lichaam, erotiek, het oor hebben voor de ander, de pluraliteit van de wereld. Denken is zoeken en tasten. We stappen in een gesprek dat al gaande was. Dat gesprek is er één over een meervoudigheid aan vormen om het leven betekenis te geven en om betekenis te verstaan die al gegeven is. Met auteurs als Martin Heidegger, Hans-Georg Gadamer, Maurice Merleau-Ponty, Hannah Arendt, Gianni Vattimo en Benjamin Barber tracht Van den Bossche instrumenten aan te reiken om dit gesprek en het continueren ervan te traceren. Met Hannah Arendt ziet hij pluraliteit als de wet van de aarde. Humanisme kan hier dan ook enkel in het meervoud gesteld worden. Het pathos van het denken is een grondig herwerkte en aangevulde editie van het gelijknamige boek dat in 2003 verscheen bij uitgeverij Damon. Marc Van den Bossche doceert onder meer wijsgerige antropologie en cultuurfilosofie aan de Vrije Universiteit Brussel. Zijn onderzoek situeert zich vooral op het vlak van de hermeneutiek en het pragmatisme, van waaruit hij recent het thema van de lijfelijkheid benadert. Momenteel richt hij zich in het bijzonder op kunst en nieuwe media, in casu de fotografie. Hij is auteur en medeauteur van talrijke publicaties. De reeks Humanismen wil het denken over de hedendaagse condition humaine op een prikkelende en eigenzinnige manier stimuleren. Het begrip humanisme krijgt hier een zeer ruime omschrijving: respect voor de mens in zijn diversiteit en pluraliteit en voor de manier waarop individuen zoeken naar identiteit en zingeving. De reeks komt tot stand onder begeleiding van Prof. dr. Marc Van den Bossche van de vakgroep Wijsbegeerte en Moraalwetenschappen van de Vrije Universiteit Brussel.