Het nazisme en complottheorieën

'Aan de hand van de complotten van de nazi’s laat historicus Richard J. Evans zien hoe hardnekkig complottheorieën zijn.' •••• NRC

Alles gebeurt met een reden, niets is wat het op het eerste gezicht lijkt en alle gebeurtenissen zijn het resultaat van geheime streken van kwaadwillende groeperingen die achter de schermen aan alle touwtjes trekken; al deze ideeën zijn zo oud als de geschiedenis zelf. Maar complottheorieën worden de laatste jaren steeds populairder en raken steeds meer wijdverbreid. En dat is het duidelijkst zichtbaar in de verhalen over het Derde Rijk; fabels die al lang geleden ontkracht werden, hebben een tweede leven gekregen, dankzij nieuw bewijsmateriaal en nieuwe invalshoeken.

Richard Evans bespreekt in dit nieuwe boek vijf veelbesproken complottheorieën en onderwerpt ze aan een zeer grondig onderzoek. Ten eerste de theorie dat de Joden een samenzwering organiseerden om de maatschappij te ondermijnen, zoals 'De protocollen van de wijzen van Sion' beweert, vervolgens dat het Duitse leger in 1918 'in de rug werd gestoken' door socialisten en Joden, daarna dat de nazi’s de Reichstag in brand hebben gestoken om de macht te grijpen, als vierde dat de vlucht van Rudolf Hess naar Engeland gepland was door Hitler om vredesbesprekingen te openen met Churchill; en tot slot de claim dat Hitler in 1945 is ontsnapt uit zijn bunker en naar Zuid-Amerika is gevlucht.

Tijdens dit onderzoek komen enkele verrassende gelijkenissen tussen deze vijf – en tussen andere complottheorieën – naar voren. Dit is het geschiedenisboek voor het tijdperk van post-truth en alternative facts; een boek voor onze eigen moeilijke tijd.

'Evans' spannende boek legt de nadruk op het grote contrast tussen de historische werkelijkheid en de extreme verdichting daarvan. Evans past toe wat hj de enige aanpak van complotttheorieën noemt: ze grondig op hun (on)waarheid onderzoeken.' Geschiedenis Magazine

'Deze vermaarde Britse historicus beschikt over een fenomenale beheersing van zijn materiaal.' Bas Heijne in NRC