Het einde van Johan van Oldenbarnevelt

'Maak het kort, maak het kort!' waren de beroemde laatste woorden van een van de grootste staatslieden uit de Nederlandse geschiedenis, Johan van Oldenbarnevelt (1547-1619). Dankzij zijn knecht Jan Francken hebben we een persoonlijk verslag van zijn arrestatie, laatste dagen en terechtstelling. Dat geschrift is nu prachtig hertaald door Thomas Rosenboom, die eerder met veel succes hetzelfde deed met het journaal van Bontekoe.

Tot aan zijn dood was Van Oldenbarnevelt landsadvocaat van de Staten van Holland, maar zijn feitelijke macht reikte nog verder. Terwijl de jonge stadhouder Maurits zich vooral bezighield met de uitvoerende en militaire macht, dirigeerde Van Oldenbarnevelt de politiek. Aanvankelijk ging dat prima, maar langzamerhand liep de spanning tussen de twee op.
Tijdens het Twaalfjarig Bestand (waar Van Oldenbarnevelt voor en Maurits tegen was) kwam de definitieve breuk, door de strijd onder de gereformeerden over de predestinatieleer. De 'precieze' aanhangers van de theoloog Gomarus stonden daarin tegenover de 'rekkelijken' van de theoloog Arminius. Van Oldenbarnevelt beschermde de arminianen, en hoewel het hele dispuut Maurits nauwelijks interesseerde gebruikte hij het om zijn rivaal terzijde te schuiven. Toen Van Oldenbarnevelt de Hollandse steden toestond huurtroepen aan te nemen om onlusten te voorkomen, werd dat door Maurits opgevat als een aantasting van zijn gezag als legerleider. Van Oldenbarnevelt werd gearresteerd en wegens hoogverraad ter door veroordeeld.
Zijn trouwe knecht Jan Francken, die zijn heer tot op het schavot begeleidde, heeft deze hele gang van zaken zeer persoonlijk beschreven. Het ontroerende en indringende verslag is nu schitterend hertaald door taalkunstenaar Thomas Rosenboom.