Een kern van waarheid

H.A. Gomperts Een kern van waarheid. Over angst, haat, zelfhaat en intellectueel antisemitisme bij Nietzsche en Ter Braak Na zijn aftreden als hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde in Leiden, besteedde de criticus, essayist en dichter H.A. Gomperts (1915-1998) een groot deel van zijn tijd aan een onderzoek naar de geschiedenis en de achtergronden van het intellectuele antisemitisme. Niet alleen de haat en de verachting bij kunstenaars en geleerden als Voltaire, Wagner en Dostojevski interesseerden hem, ook de vermomming en de verdoezeling daarvan door anderen. Omdat zijn aantekeningen en ontwerpen maar uitdijden, besloot hij zich in eerste instantie te beperken tot de aanleiding van zijn belangstelling, het werk en de persoon van zijn eigen 'meester': Menno ter Braak. Het antisemitisme juist bij Ter Braak, dapper bestrijder van het nazisme en antisemitisme, zat Gomperts, die zelf in 1940 aan de jodenvervolging ontkwam door naar Engeland over te steken, dwars. Een kern van waarheid, de uiteindelijke titel van Gomperts'boek, is een verwijzing naar Ter Braaks uitspraak dat er in het antisemitisme een kern van waarheid schuilt. Een kern van waarheid is een postuum en onvoltooid werk. Gomperts' leerlingen Eep Francken en Herman Verhaar hebben het boek gereedgemaakt voor uitgave. Het eerste deel is een algemene, psychologische en filosofische inleiding over angst, haat, zelfhaat en het intellectuele antisemitisme, toegespitst op Nietzsche, het tweede deel gaat over Ter Braak.