Een eeuw joods leven

Een eeuw joods leven schetst in woord en beeld de buitengewone geschiedenis van het jodendom vanaf het einde van de negentiende eeuw. De tekst is uitbundig verrijkt met veelal ongepubliceerde foto’s uit familiecollecties, musea en privé-archieven uit de hele wereld, waardoor vanzelfsprekend ook een goed beeld van het sociale en culturele joodse leven wordt geschetst. Martin Gilbert begint met een overzicht van de vestigingsplaatsen van joden rond 1900: van het centraal Europese thuisland en grote steden als Warschau, Wenen en Berlijn via verschillende sefardische gemeenschappen tot de bestemmingen van emigranten, waaronder New York en het zionistische Palestina. Hij belicht cruciale gebeurtenissen in de joodse geschiedenis, zoals de wrede Chisina-pogrom in Rusland in 1905 en de Balfour-declaratie voor een joods thuisland tijdens de Eerste Wereldoorlog. In de beschrijving van het Interbellum besteedt de auteur veel aandacht aan joodse cineasten, sportlieden, winnaars van de Nobelprijs - Menuhin, Goldwyn, Kafka, de Marx Brothers, Einstein - en de nieuwe stroom vluchtelingen die de nazi’s op gang brachten. Gilbert beschrijft daarna de verschrikkingen van de holocaust en de heroïek van verzet en opstand die daar deel van uitmaakten. Na 1945 is er de moeilijkheid van het opnieuw vormgeven van het joodse leven, de hoopvolle verwachtingen van de pas opgerichte staat, de conflicten met de Palestijnse arabieren en de rest van de Arabische wereld, die Israels onafhankelijkheid bedreigden, en de soms controversiële middelen die gebruikt zijn om de joodse natie te verdedigen. Keerpunten in die tijd zijn het Eichmann-proces, de Zesdaagse Oorlog en de moeizaam op gang komende emigratie van Russische joden. De rijkdom aan beelden in het boek, in combinatie met de analytische geest van Gilbert, geeft op indrukwekkende wijze een beeld van de tragische lotgevallen, maar tevens van de bijzondere prestaties van de joden in de afgelopen eeuw.