De gemaskerde eeuw

Jacob van Lennep had tenminste drie buitenechtelijke kinderen, maar zijn vrouw wist van niets. Willem Bilderdijk bedonderde zijn schuldeisers, maar predikte anderen de moraal. Johannes Kneppelhout huwde zijn nichtje om zijn homoseksuele neigingen te onderdrukken. Het masker van de geheimhouding verstikte het leven van de mensen in de negentiende eeuw. Tegelijkertijd ging er achter dat masker een grote betrokkenheid schuil bij het welzijn van de maatschappij.
Marita Mathijsen kent als geen ander de mentaliteit van onze voorouders, die een zwaar stempel heeft gedrukt op de Hollandse natie tot op de dag van vandaag. Wie haar boek leest verliest gaandeweg het ingeburgerde vooroordeel dat de negentiende eeuw saai en preuts zou zijn geweest. Verlicht streven naar emancipatie en humanisering ging gepaard met duistere praktijken, bloei van ondeugden, excessen en machtswellust.
Het boek is ingedeeld in drie delen, die corresponderen met het menselijke lichaam: het onderlijf (seksualiteit), het middengedeelte (de realiteit) en het hoofd (de idealen). Elk hoofdstuk opent met een literair fragment waaruit de mentaliteit van de eeuw puntig naar voren komt.
Het eerste deel is gewijd aan de onderkant van het bestaan. Mathijsen demonstreert aan de hand van vele treffende voorbeelden, uit het leven en de literatuur gegrepen, de seksuele moraal.
De omgang met ziekte en dood, het verschijnsel van de zelfmoord, het stelsel van misdaad en straf en het alcoholisme zijn de onderwerpen van het tweede deel.
In het laatste deel komen de idealen aan de orde: het gezin, de filantropie en het geloof. Deze drie beheersten het denken en doen van de negentiende-eeuwer, die een rotsvast geloof had in de maakbaarheid van de maatschappij. Het gezin is daarbij het model voor de ideale samenleving.
"Een boek dat tot in detail de voorliefde weerspiegelt van de auteur voor de negentiende eeuw, waarin onze hedendaagse maatschappij in de steigers wordt gezet." - de Volkskrant