De Dodo

Hoewel de dodo al meer dan driehonderd jaar geleden is uitgestorven, geniet het dier nog steeds een ongekende populariteit. De dodo treedt op in stripverhalen en is te zien op draagtassen, tafelkleden, T-shirts, stropdassen en postzegels. Maar ondanks deze uitbundige belangstelling weet men nog steeds niet hoe het dier er precies heeft uitgezien. Publicaties, die verschenen in de tijd dat de dodo nog leefde, blijken veelal een samenraapsel van overschrijvingen, bewerkingen en verzinsels. Met wat er nog rest van de dodo is nauwelijks een boodschappenmand te vullen: twee schedels, een stuk snavel, een poot en een twintigtal uit losse beenderen samengestelde skeletten. Onze voorstelling van zijn uiterlijk is gebaseerd op een aantal zeventiende-eeuwse afbeeldingen, die onderling grote verschillen vertonen. We zien zwarte, bruine en witte dodo's. Dunne en monsterlijk dikke exemplaren. Soms staan ze hoog op de poten, soms zitten ze in elkaar gezakt en lijken nauwelijks tot lopen in staat. Talloze boeken zijn volgeschreven om deze afwijkingen te verklaren. Schrijvers meenden nog meer nieuwe soorten te ontdekken, bedachten oplossingen voor de verschillen in omvang en lieten hun fantasie de vrije loop. De verwarring is door de tijd alleen maar groter geworden. Jan den Hengst heeft als eerste de moeite genomen de zeventiende-eeuwse afbeeldingen zorgvuldig te vergelijken en komt na 25 jaar van onderzoek en studie tot verrassende conclusies. Door bovendien de teksten van ooggetuigen aan een kritisch onderzoek te onderwerpen heeft hij uiteindelijk het portret van de dodo gereconstrueerd. Het onderzoek van Jan den Hengst heeft geresulteerd in een bijzonder aantrekkelijk boek. Het is informatief, terzakekundig, historisch, rijk geïllustreerd en bovendien prettig leesbaar. Afgezien van de dinosaurussen is de dodo wellicht de uitgestorven diersoort die het meest tot de verbeelding spreekt. In de loop van de zeventiende eeuw werden fouragerende zeelieden en door hen geimporteerde diersoorten deze uitsluitend op Mauritius voorkomende loopvogel fataal. Ondanks een aantal botten en andere overblijfselen en een aantal contemporaine afbeeldingen was onzeker hoe het dier er heeft uitgezien: dik of juist slank, wat voor kleur veren, wat voor ogen en poten? De auteur, voorzitten van de Dodological Society, reconstrueert in dit boek het uiterlijk van de dodo aan de hand van skeletresten en betrouwbare afbeeldingen uit de zeventiende eeuw. Hij benadert de dodo dus vanuit zowel een biologische als een kunsthistorische invalshoek en komt zo tot een betrouwbare reconstructie, die onder meer op de voorzijde is afgebeeld. Tussendoor komt de lezer ook veel te weten over de zeevaart in de zeventiende eeuw, de beginperiode van de Nederlandse zeereizen naar Indie en de geschiedenis van het eiland Mauritius in de Indische Oceaan. Het boek is populair-wetenschappelijk in de beste zin des woords en ziet er mede door de talrijke illustraties in kleur en zwart-wit bijzonder aantrekkelijk uit.