Bernardus van clairvaux 1091-1153

Het oudste heiligenleven van Bernardus, van Clairvaux, de Vita Prima Sancti Bernardi, is een uniek document. Geschreven om hem direct na zijn dood heilig te laten verklaren, groeide het in de loop der eeuwen uit tot een gezaghebbend historisch getuigenis. Toch is deze tekst in zijn opzet veeleer cultisch dan historisch en van controversiële kwesties rond de persoon van Bernardus geeft dit geschrift hoogstens Versluierde aanduidingen om in aansluiting daarop verwijten van tijdgenoten te kunnen weerleggen. Dit verklaart hoe liet beeld ontstond van Bernardus als een charismatische en reeds voor zijn geboorte geheiligde prediker en wonderdoener, maar ook hoe bij historici, die deze voorstelling afwijzen, Bernardus vooral overkomt als een gespleten persoonlijkheid vol tegenstellingen: vredestichter en querulant, hardvochtig en gevoelvol, pastoraal bewogen en ook rancuneus; een aan de wereld onttrokken asceet en rancuneus maar tevens een bedrijvig en berekenend politicus. Adriaan Bredero brengt in dit boek onderscheid en scheiding aan tussen cultus en historie, die in de Vita Prima zo nauw met elkaar zijn verweven. In de wordingsgeschiedenis van Bernardus' heiligverklaring en cultus, die hij zelfs tot in handschriftelijke details belicht, laat de auteur duidelijk zien hoe het beeld van Bernardus als heilige gestalte kreeg. Wegens de betekenis die Bernardus middels zijn geschriften door de eeuwen heen heeft behouden, vormt dit boek een opmerkelijke bijdrage aan de westerse cultuurgeschiedenis. Het bevat ook belangrijke argumenten tegen de gangbare negatieve beoordelingen van Bernardus en laat voorts zien hoe diens historisch beeld na verwijdering van de hagiografische kalklaag alsnog zichtbaar kan worden gemaakt.