Windstilte van de ziel

Joke Hermsen is een Nederlandstalige schrijfster en filosofe. In haar publicaties heeft ze het vaak over het verschil tussen de kloktijd en de innerlijke tijd. De kloktijd toont het exacte uur aan in uur en minuten. Met innerlijke tijd doelt ze op een duur waarbij verleden en toekomst een invloed hebben. Zo omschrijft ze de innerlijke tijd als een soort sneeuwbaleffect waarbij de duur van de tijd een grotere sneeuwbal creëert. In dit essay gaat ze op zoek naar de betekenis van de ziel. Omdat het begrip 'ziel' onzichtbaar, onzegbaar en ongrijpbaar is, wordt de ziel vaak naar een verdomhoekje verwezen. Wanneer ze er diverse filosofen op naleest, en ook haar eigen werk van de afgelopen 20 jaar overschouwt, komt ze tot de vaststelling dat velen wellicht toch over de ziel gesproken en geschreven hebben zonder er deze term op te plakken. Zelf is de auteur er steeds vanuit gegaan dat de mens met z'n tweeën is: een zichtbare en omschrijfbare identiteit enerzijds en een onbewust en onzegbaar zelf anderzijds. Op die laatste identiteit kan je misschien toch de term 'ziel' plakken. Andere filosofen gebruiken andere termen zoals 'het onbewuste', 'het zwijgende zelf' of 'het onderhuids weefsel'. Allemaal gaan ze ervan uit dat 'het onbewuste' of 'de ziel' een invloed uitoefent op de zichtbare identiteit van de mens, als een soort levenskracht die geest en lichaam aansturen. In dit onbewuste liggen o.a. angsten en verlangens opgeslagen. Dit staat in schril contrast met de christelijke ziel die de nadruk legt op de zuiverheid van de ziel. Na de beschrijving van de ziel, komt de auteur tot het begrip 'windstilte van de ziel'. Velen beschouwen de ziel als een inspiratiebron voor creativiteit. De ziel onttrekt zich immers aan logische bepalingen en afgrenzingen. Deze bron van inspiratie kan je aanboren in een soort afwachten, een passieve ontvankelijkheid waarbij ambitie en prestatie opgegeven worden. Het verlies van die verworven zekerheden tijdens het afwachten, noemt met de windstilte van de ziel. De belangrijkste voorwaarden voor een harmonie tussen ziel, lichaam en geest zijn rust, tijd en stilte. Deze ontbreken echter vaak in deze gejaagde wereld. Dit essay is geschreven in dagboekvorm, vanuit haar vakantiehuis, en omhelst bijna twee maanden. Haar schrijfstijl komt rustig over omdat ze haar gedachten duidelijk en geordend overbrengt. Door de vorm van een dagboek komt telkens een nieuw stukje informatie mooi afgelijnd naar binnen. Dit maakt het behapbaar en versterkt het rustgevend gevoel. Bovendien probeert ze het zo concreet mogelijk te verwoorden, wat niet altijd evident is in de filosofie. Een filosofisch essay betracht geen praktische aanwijzingen. Er zit heel veel waarde in dit essay omdat het betrokken wordt in de huidige tijdsgeest en maatschappij. Bovendien is het toegankelijk en duidelijk geschreven.