Contrapunten: tussen radicaal christendom, restauratie en pluralisering

Paus Joannes XXIII kan op één rij geplaatst worden met John F. Kennedy, Martin Luther King en Vaclav Havel. Het op zijn initiatief gehouden Tweede Vaticaans Concilie was een keerpunt in de positie die katholieken innamen en innemen in de moderne samenleving. Het concilie speelde een duchtig deuntje mee in de gebeurtenissen die tegenwoordig worden samengevat onder het kopje ‘de lange jaren zestig’ en die de westerse wereld in heel veel opzichten – ook in religieus opzicht – ingrijpend veranderd hebben.

‘Het zou te betreuren zijn als de christenen voor de versterking van hun verloren confessionele identiteit opnieuw tegenstanders nodig zouden hebben. Dit keer niet protestanten, katholieken of joden, geen liberalen, socialisten of vrijmetselaars, maar moslims, hindi of boeddhisten. Na het Tweede Vaticaans Concilie, dat een mijlpaal betekende in de geschiedenis van het katholicisme, is een gesprek met de globaal en pluralistisch geworden wereld een vereiste. Het is de opgave van een in de Griekse betekenis alomvattende, en daarom “katholieke” Kerk, om de verschillende denk- en levenswerelden in een tolerante dialoog samen te brengen.’

Aldus Urs Altermatt, hoogleraar Moderne geschiedenis aan de universiteit van Freiburg, Zwitserland, in de eerste Jan Roes-lezing. De vijfjaarlijkse Jan Roes-lezing is ingesteld door het Katholiek Documentatie Centrum te Nijmegen en vernoemd naar zijn eerste directeur, Jan Roes (1939-2003). Contrapunten bevat behalve de lezing van Urs Altermatt ook de teksten van de beide andere sprekers: Marit Monteiro, hoogleraar Geschiedenis van het Nederlands katholicisme aan de Radboud Universiteit Nijmegen, en Theo Salemink, universitair docent aan de Faculteit Katholieke Theologie van de Universiteit Tilburg.